Ο Νόμος 4819/2021 περιλαμβάνει διατάξεις για την μείωση της σπατάλης τροφίμων στην Ελλάδα και περιέχει σημαντικές ρυθμίσεις που αφορούν την καταπολέμηση της σπατάλης τροφίμων και την ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεγγύης, μέσω της προώθησης της δωρεάς τροφίμων από επιχειρήσεις σε φιλανθρωπικές οργανώσεις. Η αντιμετώπιση της σπατάλης τροφίμων είναι ένα από τα σημαντικά ζητήματα της αειφόρου ανάπτυξης, με άμεσες συνέπειες στην κοινωνία και το περιβάλλον.
Κύρια σημεία του νόμου 4819/2021
- Δωρεά Αδιάθετων Τροφίμων:
Ο Νόμος 4819/2021 εισάγει διατάξεις που ενθαρρύνουν τις επιχειρήσεις, όπως σούπερ μάρκετ, εστιατόρια, ξενοδοχεία και άλλες επιχειρήσεις τροφίμων, να δωρίζουν αδιάθετα τρόφιμα σε φιλανθρωπικές οργανώσεις ή σε φορείς που τα διανέμουν σε κοινωνικά ευπαθείς ομάδες.
Η φορολογική ευνοϊκή μεταχείριση αποτελεί κίνητρο για τις επιχειρήσεις, καθώς τους επιτρέπει να αφαιρούν από τα φορολογητέα τους έσοδα την αξία των τροφίμων που προσφέρουν, με σκοπό να ενθαρρύνουν τη δωρεά και να μειώσουν την ποσότητα των τροφίμων που καταλήγουν στα σκουπίδια.
Τα τρόφιμα που δίδονται ως δωρεά θα πρέπει να πληρούν τα απαιτούμενα κριτήρια ασφάλειας, να μην θεωρούνται απορρίμματα και η δωρεά τους να μην παραβιάζει τη νομοθεσία για την υγιεινή και ασφάλεια των τροφίμων και κατ’ επέκταση την δημόσια υγεία.
- Φορολογικά Κίνητρα για Επιχειρήσεις
Οι επιχειρήσεις που προσφέρουν τρόφιμα ως δωρεά μπορούν να εκπίπτουν το κόστος της δωρεάς από τη φορολογία τους. Αυτό αποτελεί σημαντικό κίνητρο για να συμμετέχουν στην καταπολέμηση της σπατάλης τροφίμων. Συγκεκριμένα με την παράγραφο 2 του άρθρου 21 του ν. 4819/2021, προστίθεται νέα παράγραφος 4 στο άρθρο 19 του ΚΦΕ και προβλέπεται η μείωση του ποσού του φόρου κατά 20% επί δωρεών τροφίμων που διατίθενται για την ανακούφιση κοινωνικά ευπαθών ομάδων, ενώ το συνολικό ποσό της μείωσης του φόρου εισοδήματος δεν μπορεί να υπερβαίνει το 5% του φορολογητέου εισοδήματος του υπόχρεου.
Η ενίσχυση αυτών των φορολογικών κινήτρων στοχεύει στη βελτίωση της υπευθυνότητας των επιχειρήσεων και την ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεγγύης.
- Προώθηση της Κυκλικής Οικονομίας:
Ο νόμος προάγει τη μεταφορά των αδιάθετων τροφίμων σε άλλες χρήσεις, όπως για παράδειγμα τη ζωοτροφή ή τη χρήση τους για παραγωγή ενέργειας μέσω βιομάζας.
Παράλληλα, υπογραμμίζεται η ανάγκη για ανακύκλωση τροφίμων και την οικολογική αξιοποίησή τους, ώστε να μειωθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της σπατάλης τροφίμων.
- Εκπαίδευση και Ευαισθητοποίηση
Ενθαρρύνονται δράσεις για την ευαισθητοποίηση των καταναλωτών και των επιχειρήσεων σχετικά με τις συνέπειες της σπατάλης τροφίμων, τις σωστές πρακτικές αποθήκευσης και τη σωστή διαχείριση των τροφίμων στο σπίτι.
Η κυβέρνηση και άλλοι φορείς καλούνται να οργανώσουν καμπάνιες ενημέρωσης και να παρέχουν οδηγίες στους πολίτες για το πώς μπορούν να μειώσουν τη σπατάλη στο σπίτι, ενώ παράλληλα ενισχύονται οι πρωτοβουλίες για τη αξιοποίηση αδιάθετων τροφίμων.
- Στήριξη και Ενίσχυση Φιλανθρωπικών Οργανώσεων:
Το κράτος ενισχύει τη συνεργασία με φιλανθρωπικές οργανώσεις και άλλους φορείς που αναλαμβάνουν τη διανομή των αδιάθετων τροφίμων σε ανθρώπους που τα χρειάζονται.
Προβλέπεται η ενίσχυση αυτών των οργανώσεων, προκειμένου να διευκολυνθεί η διαδικασία διανομής και να διασφαλιστεί ότι τα τρόφιμα θα φτάσουν σε όσους τα έχουν ανάγκη.
Που στοχεύει ο νόμος
- Αποδοτική Χρήση Πόρων:
Η μείωση της σπατάλης τροφίμων συνδέεται άμεσα με τη μείωση της κατασπατάλησης φυσικών πόρων, όπως το νερό και η ενέργεια, που απαιτούνται για την παραγωγή των τροφίμων. Η μείωση αυτής της σπατάλης συμβάλλει επίσης στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
- Κοινωνική Αλληλεγγύη και Υποστήριξη Ευπαθών Ομάδων:
Μέσω των δωρεών τροφίμων, η κοινωνική αλληλεγγύη ενισχύεται, καθώς οι φιλανθρωπικές οργανώσεις και άλλοι φορείς μπορούν να παρέχουν τρόφιμα σε ανθρώπους που αντιμετωπίζουν δυσκολίες λόγω φτώχειας ή άλλων κοινωνικών αιτίων.
- Αειφορία και Βιωσιμότητα:
Ο νόμος ενισχύει την κυκλική οικονομία, καθώς τα τρόφιμα που δεν καταναλώνονται, αλλά είναι ακόμα σε καλή κατάσταση, χρησιμοποιούνται για άλλες χρήσεις αντί να καταλήγουν στα απόβλητα.
Συνοπτικά ο Νόμος 4819/2021 επιδιώκει να αντιμετωπίσει τη σπατάλη τροφίμων μέσω ενός συνδυασμού φορολογικών κινήτρων, ευαισθητοποίησης των πολιτών και των επιχειρήσεων και της προώθησης της κοινωνικής αλληλεγγύης. Οι διατάξεις του νόμου στοχεύουν στη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της σπατάλης τροφίμων και την ενίσχυση των προσπαθειών για τη διάθεση τροφίμων που παραμένουν απούλητα σε ευάλωτες ομάδες. Με αυτόν τον τρόπο, η Ελλάδα κινείται προς την επίτευξη ενός πιο βιώσιμου και αειφόρου μοντέλου ανάπτυξης.
Νικόλαος Ντόλιας
Food Scientist BSc, MBA
